Ulama

Türkçemizin akıcılığını sağlayan en önemli kuraldır. Ünsüzle biten bir sözcüğün ardından gelen sözcük ünlüyle başlıyorsa, bu iki sözcük birbirine bağlanarak söylenir.

akşam oldu ➔ akşa__moldu
akşam üstü ➔ akşa__müstü
ant içmek ➔ an__diçmek
arz etmek ➔ ar__zetmek
avuç içi ➔ avu__ciçi
baş ucu ➔ ba__şucu
baş örtüsü ➔ baş__örtüsü
diyanet işleri ➔ diya:ne__tişleri
en eski➔ e__neski
en önemli ➔ e__nönemli
enkaz altında➔ enka:__zaltında
firar etmek ➔ fira:__retmek
genel idare kurulu ➔ gene__lida:re kurulu
gol atmak ➔ go__latmak
güneş açtı ➔ güne__şaçtı
Harp Okulu ➔ Har__bokulu
mağlup etti ➔ mağlu:__betti

 

Sert Ünsüzler

- Türkçe sözcüklerin sonunda yumuşak ünsüzler "b-c-d-g" bulunmaz.
Sözcükler bunların sert eşleri olan "p-ç-t-k" ile biter.
- Ulama yapıldığında ünlüyle başlayan ek aldıklarında sondaki sert ünsüzler yumuşar:

Örnekler:
ağaç ➔ a:acı
ahenk ➔ a:hengi
ahenk içinde ➔ a:hen__giçinde
Ahmet ➔ Ahmedi
ant içmek ➔ an__diçmek
avuç içi ➔ avu__ciçi
bant ➔ bandı
cilt ➔ cildi
denk ➔ dengi
Gemlik’e ➔ Gemliğe
kazanç ➔ kazancı
kilit ➔ kilidi
metot ➔ metodu
Orhan Pamuk'a ➔ Pamuğa
renk ➔ rengi
sebep ➔ sebebi
uç ➔ ucu

 

Hatalı yumuşatma

Kimi sözcüklerdeki t’ler aslîdir; Türkçeye girerken sertleştirilmemiştir. Dolayısıyla bu tür kelimelerde t’ler yumuşatılmaz.

paketi
kaseti
bloku
hayatı
fiyatı gibi

 

Şeddeli Sözcükler

Kimi Arapça kökenli sözcüklerde, ulama yapıldığında, ya da yardımcı eylem kullanıldığında "Şedde" denen ses ikilemesi olur

af ➔ affetmek
bel ➔ bellemek
cet ➔ ceddi
cüz ➔ cüzzü
fen ➔ fenni
hac ➔ haccı
had ➔ haddi
hak ➔ hakkı
hat ➔ hattı
haz ➔ hazzetmek
his ➔ hissetmek
rab ➔ rabbim
ret oyu ➔ reddoyu
set ➔ seddi
sır ➔ sırrı
şer ➔ şerri
şık ➔ şıkkı
tıp ➔ tıbbı
üs ➔ üssü
zam ➔ zammı
zan ➔ zannetmek
zem ➔ zemmetmek

 

H Sesi

H sesi atlanmaya çok yatkındır. Özenle söylemek gerekir.
Ancak…
Bir sözcük "k" ile bitiyor, ardından gelen sözcük "h" ile başlıyorsa, bu sözcüğün başladığı "h" söylenmez.

açık hava ➔ açı__kava
batakhane ➔ bata__ka:ne
erik hoşafı ➔ eri__koşafı
küçükhanım ➔ küçü__kanım
yatakhane ➔ yata__ka:ne
yemekhane ➔ yeme__ka:ne
yüksek hava ➔ yükse__kava

İki sözcük arasında es verilmesi gerektiğinde ulama yapılmayabilir:
En büyük arzum, öğretmen olmak.
Burada "arzum" ile "öğretmen" arasında ulama yapmak gerekmez.